Studium Generale 2010


Programma Woensdag 22 september - Breda


Vincent Icke - 22 september
14:05 & 15:30 Auditorium - Breda


Vincent Icke (Utrecht 1946) is een Nederlandse hoogleraar theoretische sterrenkunde aan de Universiteit Leiden en bijzonder hoogleraar kosmologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij studeerde theoretische natuurkunde en sterrenkunde aan de Universiteit Utrecht en promoveerde in 1972 aan de Rijksuniversiteit Leiden bij Hendrik C. van de Hulst.
Vincent Icke treedt regelmatig op als gast in televisieprogramma's zoals RVU's God bestaat nietVARA's Nieuwslicht en De Wereld Draait Door. Daarnaast schreef hij als columnist voor NRC Handelsblad en schrijft verder voor ZenitNatuurwetenschap & Techniek en Intermediair.

In een artikel dat Vincent Icke voor NRC handelsblad schreef over het nut van onderzoek, beschrijft hij waarom onderzoeken zonder duidelijk gestelde verwachtingen tot baanbrekender en interessanter resultaat leidt dan wanneer het al een gespeelde wedstrijd is.
"Echt onderzoek is een reis door terra incognita, een grillig pad zonder bewijsbaar doel, waar een vooraf aangewezen bestemming bijna nooit blijkt te bestaan. Als je produceert wat je hebt aangekondigd, is het product platvloers of bedrog. Echt onderzoek is een waagstuk, falen is de norm. Elke belofte over resultaten, en a fortiori over toepassingen, is grootspraak. Wetenschap jaagt op feiten die het grotendeels bij toeval ontdekt, en elk hard feit levert ooit harde toepassingen. Maar de tijd tussen ontdekking en toepassing is extreem veranderlijk en ‘de maatschappij’ heeft haast want haar vraatzucht is enorm. Het is geen toeval, en nogal ironisch, dat de roep om nut luider werd naarmate de door de wetenschap mogelijk gemaakte welvaart toenam."

Hij is tevens beeldend kunstenaar en zijn werk is te zien in Charlotte's Galerie Wisselkunst.
Op 18 en19 september kun je er binnenstappen ter gelegenheid van de Kunstroute www.kunstrouteleiden.nl


James Beckett - 22 september
15:30 AvGroen - Breda (Engels)

James Beckett (Zuid-Afrika, 1977) is beeldend kunstenaar die in de afgelopen jaren ook in theatercontext heeft gewerkt. Hij studeerde aan de technische universiteit in Durban Zuid-Afrika en studeerde in 2002 af aan de Rijksakademie van Amsterdam met als discipline beeldende kunsten.


Geluid speelt een belangrijke rol in zijn werk. Hijzelf omschrijft zijn werk als volgt:
"Evolution in specific areas of the industrial revolution have played muse, such as the foundation of synthetic colour manufacture and its relationship to BASF, and the cultural implications of vacuum tubes for the Dutch firm Philips. The projects often have a archeological approach, in forming environments typical of trade fairs or vacated museum displays. My work has developed a strong fictitious element of scientific technique, as a means by which to navigate histories. An example of this is my own registered Scottish tartan, the pattern of which is based on vintage digestive experiments: ‘Beckett-Beaumont #7039' www.tartanregister.gov.uk/tartan.
Without humour his work would appear as mere cynism, - it is romance with an inherently rotten subject matter which offers some sort of redemption in a modern world."


Over zijn performance-installatie Zakłady na Życie (Plant-Life) dat over de Poolse industriële geschiedenis gaat, zei Beckett het volgende: "Op een heel concrete manier ervaar je een stukje uit de Poolse geschiedenis, een soort mysterieuze, duistere Kafkaiaanse ervaring. De voorstelling heeft een muzikale aanpak en wordt opgebouwd aan de hand van een aantal objecten die ik op mijn reis langs vijfentwintig Poolse industriële panden vond. Ik probeer het verleden niet uit te leggen, maar wil er juist een soort doorsnede van geven."


Beckett heeft een installatie voor het Ministerie van Onderzoek naar Kanker in Nederland ontwikkeld en is winnaar van Prix de Rome in 2003 voor kunst en openbare ruimte geweest. Hij werkt met Galerijen Wilfried Lentz in Rotterdam, Luettgenmeijer in Berlijn en T293 in Napels. Naast zijn werk als beeldend kunstenaar geeft les aan de kunstacademie in Enschede.





Jacqueline Heerema - 22 september
15:30 AVRood - Breda

Jacqueline Heerema is conceptueel kunstenaar, urban curator, mede-initiatiefnemer en curator van Satellietgroep.


Jacqueline Heerema studeerde theoretische museologie aan de Reinwardt Academie/Universiteit Leiden en is eerder opgeleid aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag in de traditie van Joop Beljon, in een tijd waarin kunstenaars omgeving als essentie waardeerden en de stad met haar gebouwen en pleinen podium van kunst werd. Heerema beschouwt kunst als een geheel van concept, realisatie en presentatie. Als pionier creëert zij zelf de noodzaak van een project: zij initieert andere podia en onderzoeksterreinen en nieuwe presentatievormen en zoekt samenwerkingsverbanden in de kunst en ver daarbuiten, en middelen (fondsenwerving) om dit mogelijk te maken.


Kunstenaars scheppen mentale en fysieke ruimte. Het terrein van de kunst beschouwt Heerema als een conceptuele vrijplaats. Dat geeft de kunstenaar tevens een grote verantwoordelijkheid. Zij moet kritisch, onderzoekend, verstaanbaar en nonconformistisch zijn én zich commiteren aan de kunst zelf. Kunst is nooit inpasbaar. Valkuilen vormen het beleid en de politiek, met de verwachting van kunst als oplossing van maatschappelijke problemen of kunst als 'behang van de stad'. Haar fascinatie voor deze materie komt voort uit de ontwikkeling van 'kunst als object', naar 'kunst en context' en 'kunst en publiek' en het onderzoeken van meer fluïde kunsten en gestolde (geïnstitutionaliseerde) cultuur.


Heerema profileert zich als conceptueel kunstenaar en urban curator en loopt vaak vooruit op kunstbeleid. Enkele van haar projecten zijn de Kunstfietsroute WINDMEE tussen Rotterdam, Den Haag en Hoek van Holland vv (2002-2006), een fysieke en mentale verplaatsing in cultuurhistorie, etnologie en eigentijdse kunstprojecten (Saskia Janssen, Sjaak Langenberg / Rosé de Beer, Adriaan Nette, Esther Polak, Zeger Reyers en Barbara Visser), Museum Oostwijk (2002-2009) waarbij een Vlaardingse woonwijk tot museum werd getransformeerd en de rollen van museum en publiek zijn omgekeerd, en De Wonderkamer van Zoetermeer (2008-2009) waarbij een bewonerscollectie onderwerp van onderzoek werd naar de betekenis van deze collectie voor het museum, bewoners en de stad.


SATELLIETGROEP
Where art is the first form of life


Kunstenaarsinitiatief Satellietgroep www.satellietgroep.nl is in 2006 opgericht in Den Haag, met als doel de culturele betekenis van de zee te onderzoeken vanuit het perspectief van de kunsten en wetenschap. We dagen kunstenaars, vormgevers, (landschap) architecten en wetenschappers uit om nieuwe concepten en projecten te ontwikkelen die de culturele, innovatieve en duurzame kwaliteiten van de zee en haar kusten tot uitdrukking brengen.


We hebben twee doelen. Het eerste is inspiratie. We verzamelen en presenteren werken die de culturele betekenis van de zee en kust tot uitdrukking brengen en dagen kunstenaars en wetenschappers uit nieuwe projecten te ontwikkelen. Het tweede doel is de culturele betekenis van de zee op de agenda zetten bij betrokken beleidsmakers. Veel partijen zijn betrokken bij de zee maar een gedeelde culturele agenda ontbreekt.
Juist de kunsten en wetenschap zijn in staat de ruimtelijke en maatschappelijke kwaliteiten – en knelpunten - van de zee te articuleren en voor publiek op verrassende wijze toegankelijk te maken. Kunstenaars, vormgevers, architecten en wetenschappers zijn de pioniers van een ander denken over en een nieuw ervaren van de kwaliteiten van de zee. Op deze wijze worden de zee en kust getransformeerd van terreinen voor consumptie en recreatie tot onderwerpen voor serieuze dialoog.


Projecten van Satellietgroep zijn ondermeer Satellieteiland (2006), Zeedelijk (2007), S.MAG (Sea Magazines, vanaf 2007), EXOOT (2008) en het project BADGAST- cultuur container aan zee (2009-2011).

Ruchama Noorda - 22 september
15:30 Kapel - Breda

Ruchama Noorda (Leiden, 1979) voltooide in 2002 haar opleiding aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag en studeerde aan het Sandberg Instituut in Amsterdam. Ze maakte vijf jaar geleden een kleine bliksemcarrière met confronterende beelden over liefde, sex en religie. Een artistieke puber werd ze hoopvol genoemd, die ook zonder op grote effecten te jagen wel eens interessant werk zou kunnen gaan maken.


‘Het verlangen naar het verlangen naar een alomvattende ideologie.’


In "Statisch Vooruitgangsmonument"een film die ze maakte in 2008, zijn geen vagina’s en Mariabeelden meer te vinden zoals voorheen wel een belangrijk deel van haar handschrift leek te zijn. Het enige bloot dat je er treft is gehuld in een fatsoenlijk badpak.  Voor "Statisch Vooruitgangsmonument"  versleepte Noorda museale stoelen van Schuitema, Gispen en Huzsar uit de collectie van het Leidse museum, ze bracht objecten uit haar eigen verzameling mee: houten speelgoed uit 1925 van ADO (Arbeid Door Onvolwaardigen), boeken die Rudolf Steiner in de jaren twintig schreef, esoterische antroposofische artefacten afkomstig uit Noorda’s familie en combineerde dat alles met gloednieuw gemaakt werk, waaronder een twintig minuten durende filmmontage van een euritmische dans. Van de spullen maakte ze arrangementen die dan weer verwijzen naar de opstelling van een altaar en dan weer aan een drie-eenheid, of naar een kantooropstelling.


 

Paulien Oltheten - 22 september
15:30 AVBlauw - Breda

De openbare ruimte is bij uitstek het werkterrein van Paulien Oltheten (1982, Nijmegen). Ze studeerde in 2004 af aan de Hogeschool voor Kunst en Vormgeving in Den Bosch waarna ze in 2006 haar studie aan de Rijksakademie van beeldende kunsten wist af te ronden. Voor het Studium Generale zal zijn tonen en bespreken hoe zij dingen gedaan krijgt.
Schijnbaar terloops zoekt zij met haar foto- en videocamera naar bijzondere momenten waarop mensen en objecten in de openbare ruimte samenkomen. Daarbij heeft ze het vermogen om op kleine en subtiele details in te zoomen, waardoor haar foto’s en filmbeelden vaak een grote poëtische kracht krijgen. Oltheten voorziet haar opvallende beelden van intrigerende situaties vaak van handgeschreven aantekeningen die onderdeel van het geheel worden en waarmee een nieuwe, narratieve laag wordt toegevoegd. Haar beelden laten zien hoe mensen zich in het publieke domein bewegen en hoe het persoonlijke in relatie staat tot het openbare.


Haar boek "Theorie van de straat" (met Hans Aarsman en Tijs Goldschmidt, NAi Publishers, 2008) brengt zo’n honderd foto’s, videostills en tekeningen van eigen hand bij elkaar, die allemaal er van getuigen hoe we de openbare ruimte gebruiken, hoe we ons er doorheen bewegen, er in zitten of stilstaan, en hoe we ons er in gedragen, en bovenal hoe we ons verhouden tot andere mensen en objecten. 


In 2009 heeft ze voor het project "Portscapes" het werk "Mooi als twee paar benen even gelijk lopengemaakt vanuit haar observaties rondom de Rotterdamse Maasvlakte.


Dit jaar heeft ze de Thieme Art Award gewonnen, de kunstprijs voor aanstormend talent, waarmee ze een tentoonstelling op Art Amsterdam verdient heeft.
 

Karel van der Waarde - 22 september
15:30 A.1.30 - Breda

Karel van der Waarde studeerde grafische vormgeving in Nederland (AIVE, Eindhoven) en Engeland (Leicester Polytechnic, Reading University). 
Hij promoveerde in 1994 op een proefschrift over medicijnen bijsluiters: 'An investigation into the suitability of the graphic presentation of patient package inserts'. 
In 1995 begon hij een ontwerp-onderzoek bureau in België dat zich specialiseert in het testen van informatievormgeving. De meeste projecten zijn gerelateerd aan de informatie over medicijnen voor patiënten, artsen en apothekers. Producten zijn onder andere bijsluiters, websites, brochures, formulieren, protocollen en verpakkingen.

Karel van der Waarde publiceert en doceert regelmatig over informatie vormgeving. Hij is moderator van de InfoDesign en de InfoDesign-Café discussielijsten en mede-eigenaar van de InformationDesign.org website. 
Sinds 2006 is hij lector Visuele Retorica op de Akademie Kunst en Vormgeving |St Joost van Avans Hogeschool in Breda. Van der Waarde is een life-Fellow van het Communications Research Institute (Australia), lid van de raad van bestuur van het International Institute for Informational Design (IIID, Austria) en is redactieraadlid van vier internationale wetenschappelijke tijdschriften: Information Design Journal, Iridescent, the Poster and Visible Language.


Programma Donderdag 23 september
's-Hertogenbosch




Petran Kockelkoren - 22 september
10:35 Centrale Ruimte - 's-Hertogenbosch

Petran Kockelkoren is bijzonder hoogleraar Kunst en Technologie aan de Faculteit der Wijsbegeerte en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Twente. Daarnaast is hij als lector Kunst en Technologie verbonden aan ArtEZ, Hogeschool voor de kunsten.


In augustus 2007 bracht hij het boek "Mediated vision" uit waarin hij de verhouding tussen tekst en beeld beschrijft met als uitgangspunt de boekdrukkunst. Beeld is dan illustratie van tekst of tekst toelichting bij beeld. Tegenwoordig vindt onder andere via internet een veel meer verstrengelde kennisproductie plaats. Dat stelt ook nieuwe eisen aan het kunstenaarschap.


In zijn boek presenteert hij een keur aan kunstenaars die de "bemiddelde blik" verkennen. We hebben de wereld om ons heen leren waarnemen door microscopen en via satellietfotografie, we oriënteren ons met behulp van GPS. In het begin van de technologische revolutie dachten filosofen vaak dat techniek ons zou vervreemden van de natuur. Nu zijn we eerder op zoek naar meer technische nabijheid bij de natuur. Maar we moeten ons al die nieuwe technieken wel eigenmaken en er passende beeldtaal voor vinden. Dat gaat niet vanzelf, zonder slag of stoot. Mensen moeten door culturele aanpassingsprocessen heen worden geleid en zich met nieuwe betekenistoekenning vertrouwd maken. Kunstenaars nemen daarin het voortouw.


Interessant is ook Kockelkorens essay over de rol van de kunstenaar in de mediacultuur: http://doc.utwente.nl/Kockelkoren4art


 

Petr van Blokland - 23 september
12:00 - K87 - 's-Hertogenbosch

Petr van Blokland (1956) studeerde na zijn diploma VWO/Atheneum behaald te hebben, aan de Haagse Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) , afdeling grafische en typografische vormgeving. Nadat hij in 1979 cum laude afstudeerde liep hij een jaar stage bij Total Design (Amsterdam) en Studio Dumbar (Den Haag).

Vanaf 1980 tot heden is hij werkzaam als ontwerper en partner in Buro Petr van Blokland + Claudia Mens white.petr.net/buro
 in Delft. Het "buro" is gespecialiseerd in het ontwerpen van bedrijfsstijlen, het oplossen van complexe typografische problemen en het ontwerpen van ruimten en omgevingen. Ook letterontwerpen, het schrijven van software als hulpmiddel bij het ontwerpen en het ontwikkelen voor digitale media behoren tot het vaste gereedschap waarmee opdrachten worden benaderd. "We zien een huisstijl als een verzameling van variabelen waarvan de waarde en interactie is vastgelegd in een handleiding en software."


Om zich verder te specialiseren studeerde hij gedurende een aantal jaren Industrieel Ontwerpen aan de TU-Delft.


Van 1984 tot 1989 gaf hij les aan de Academie voor Beeldende Kunsten te Arnhem. Sinds 1988 is hij als docent verbonden aan de afdeling Grafische en Typografische Vormgeving en de post-graduate opleiding Type & Media van de (KABK) in Den Haag.

Boris Debackere - 23 september
12:00 ComputerLokaal - 's-Hertogenbosch

Boris Debackere (BE) is beeldend kunstenaar en doceert op de transmedia-afdeling van de Hogeschool Sint-Lukas www.transmedians.beZijn belangrijkste interesse als mediakunstenaar, is het onderzoeken van  de mogelijkheid naar het integreren van verschillende uitingsvormen, met de nadruk op elektronisch beeld en geluid.


Zijn meest recente werk en onderzoek concentreert zich op het vertalen en het transformeren van het "bioscoop-concept" in andere vormen zoals Live Cinema en audiovisuele installaties. Een voorbeeld van zijn werk is "vortices", een reactieve video-installatie in het KMSKA en "Probe"Hij werkte samen met Brecht Debackere op de live cinema performance rotor dat uitgevoerd werd op diverse internationale media festivals http://www.rotorscoop.net. 


Naast het ontwikkelen van zijn eigen werk verzorgde hij voor verschillende kunstenaars het sound-design, oa voor Marnix de Nijs 'installaties Run Motherfucker Run (2004), Beijing Accelerator (2006) en Futur Anterieur (2007).


Verder is hij een van de managers bij V2. V2 is een interdisciplinair centrum voor kunst en mediatechnologie in Rotterdam. V2's activiteiten omvatten het organiseren van presentaties, tentoonstellingen en workshops. Ook onderzoek en ontwikkeling van kunstwerken in de eigen media lab, uitgeverij op het gebied van kunst en media technologie, en het ontwikkelen van een online archief zijn noemenswaardige zaken waar V2 zich op richt.